Ζώντας στο ίδρυμα: επιτελέσεις αναπηρίας και πολιτικές φροντίδας

Abstract

Η παρούσα διπλωματική εργασία διερευνά επιτελέσεις αναπηρίας σε ένα ίδρυμα-οικοτροφείο αναπήρων και επεξεργάζεται τις σχέσεις που αναπτύσσονται μεταξύ τροφίμων και φροντιστριών/τών. Προκειμένου να εντοπιστεί μέσα από τις φροντιστικές πρακτικές, πώς οι σκέψεις, τα συναισθήματα και οι συμπεριφορές των εμπλεκομένων σωματοποιούνται και ενσωματώνονται στον συγκεκριμένο χώρο, επιλέγονται τα εργαλεία των ημι-δομημένων συνεντεύξεων, της συμμετοχικής παρατήρησης καθώς και στοιχεία αυτοεθνογραφικής προσέγγισης. Επίσης, με ενδιαφέρον για το πώς οι πρακτικές φροντίδας συγκροτούν το υποκείμενο και τον Άλλο, αναλύεται η κατηγορία του ανάπηρου υποκειμένου εστιάζοντας σε συναρμογές γνώσης/εξουσίας. Μέσα από εκείνες, το ανάπηρο υποκείμενο διαχωρίζεται εξωτερικά σε σχέση με τους μη ανάπηρους και εσωτερικά ως προς τη διάκριση διαγνώσεων μεταξύ χαμηλής και υψηλής λειτουργικότητας. Θέτοντας το σώμα ως σημαντική αναλυτική κατηγορία και εξετάζοντας μεθοδολογικά άρρητες και σωματικές καθημερινές πρακτικές, μεταδομιστικές προσεγγίσεις και η ανθρωπολογία του γίγνεσθαι συνομιλούν, για να αναζητηθεί ο τρόπος διάχυσης των επιθυμιών μέσα στο ίδρυμα. Για τον λόγο αυτό, το άγγιγμα εξετάζεται ως σημείο συνάντησης αλλά και διαφοράς. Επιπροσθέτως, με τη διερεύνηση του πώς εδραιώνονται πειθαρχικοί μηχανισμοί που αναπαράγουν κανονικότητες -στις οποίες εμπλέκονται τόσο οι τρόφιμοι όσο και οι εργαζόμενες/οι- η ανθρωπολογία του γίγνεσθαι μέσα από πολιτικές του συν-αισθήματος αποσταθεροποιεί την πρωτοκαθεδρία της ταυτότητας στη δυτική φιλοσοφική παράδοση υπέρ της μετατόπισης σε σύνολα σχέσεων. Παράλληλα, αναλύονται ερωτικές και σεξουαλικές επιθυμίες μέσα στο ίδρυμα. (Συμ)βιώνοντας εμπειρίες αναπηρίας και διεκδικώντας μια επιστημολογική πτυχή μεταξύ των ιατρικών διαγνώσεων που επιβάλλουν την εξουσία της γνώσης των ειδικών, η έννοια του τέρατος αναδεικνύει εκείνα τα σώματα που, στην αποτυχία τους να προσεγγίσουν τις σωματικές κανονικότητες, αποκλείονται ριζικά. Στην αναζήτηση δίκαιων συνθηκών διαβίωσης, η έννοια της διασωματικότητας και οι θεωρίες για το μετά-ανθρώπινο γίνονται εργαλεία στην ανάλυση της φροντιστικής σχέσης, ώστε να εξερευνηθούν περιπλοκότητες του κοινωνικού κόσμου, εφιστώντας την προσοχή στις αλληλεπιδράσεις και τις εντάσεις που συνθέτουν την κοινωνική ζωή. Η διασωματική φροντίδα, που βιώνουν στις συναντήσεις τους πολλά ανάπηρα και μη ανάπηρα υποκείμενα, εγείρουν σημαντικά ερωτήματα σχετικά με τα είδη ζωής και θανάτου που έχουν σημασία στο επίπεδο μιας διαδικασίας γίγνεσθαι που παρακάμπτει την άκαμπτη, αυτόνομη υποκειμενικότητα.

This thesis investigates disability performances in an asylum for the disabled and elaborates on the relationships between inmates and carers. In order to identify through the care practices, how the thoughts, emotions and behaviors of those involved are embodied and embedded in the specific space, the tools of semi-structured interviews, participatory observation as well as elements of an autoethnographic approach are chosen. Also, with an interest in how care practices constitute the subject and the Other, the category of the disabled subject is analyzed focusing on knowledge/power assemblages. Through these, the disabled subject is distinguished externally in relation to the non-disabled and internally in terms of distinguishing diagnoses between low and high functioning. Placing the body as a significant analytical category and examining methodologically implicit and bodily everyday practices, poststructuralist approaches and the anthropology of becoming converse, to seek the way desires are diffused within the asylum. For this reason, touch is considered as a point of encounter but also of difference. Furthermore, by exploring how disciplinary mechanisms that reproduce norms are established -in which both inmates and carers are implicated- the anthropology of becoming through politics of affect destabilizes the primacy of identity in the Western philosophical tradition in favor of displacement in relationship sets. At the same time, erotic and sexual desires within the asylum are analyzed. (Co)experiencing disability and claiming an epistemological aspect among medical diagnoses that impose the authority of expert knowledge, the concept of the monster highlights those bodies that, in their failure to approximate bodily norms, are radically excluded. In the search for just living conditions, the concept of intercorporeality and theories of the posthuman become tools in the analysis of the caring relationship to explore complexities of the social world, drawing attention to the interactions and tensions that make up social life. Intercorporeal care, experienced in encounters by many disabled and non-disabled subjects, raises important questions about the kinds of life and death that matter at the level of a process of becoming that bypasses rigid, autonomous subjectivity.