Διαφορετικές εμπειρίες μητρότητας: μια ποιοτική έρευνα σε μητέρες παιδιών με αναπηρίες

Abstract

Ο θεσμός της μητρότητας, όπως είναι διαμορφωμένος σήμερα, υπαγορεύει στιςγυναίκες την πρωταρχικότητα στη φροντίδα των παιδιών. Ο παιδοκεντρικός χαρακτήραςτης σύγχρονης οικογένειας δεσμεύει το μεγαλύτερο μέρος της κοινωνικής δράσης τωνμητέρων, ώστε να συναντούν ιδιαίτερες δυσκολίες στη συμφιλίωση της ιδιωτικής με τηδημόσια κοινωνική ζωή τους και την κάλυψη των προσωπικών τους αναγκών.Τι συμβαίνει όμως όταν οι γυναίκες αποκτούν ένα παιδί με αναπηρία; Πώςδιαπραγματεύονται τον μητρικό τους ρόλο στα πλαίσια των αυξημένων αναγκών γιαφροντίδα και της οικογενειακής κρίσης που προκαλείται σ' αυτή την περίπτωση; Πόσοαυτονόητη είναι πλέον η συμπληρωματικότητα των ρόλων των δύο γονέων και η ταύτισητων συμφερόντων μητέρας - παιδιού;Τα ερωτήματα αυτά αποτέλεσαν το ερέθισμα για τη διεξαγωγή της παρούσαςέρευνας. Σκοπός της είναι η διερεύνηση, μέσα από την επεξεργασία συνεντεύξεων βάθουςμε μητέρες παιδιών με αναπηρίες, της επίδρασης της παιδικής αναπηρίας στη διαμόρφωσητων εμπειριών οικογενειακής, επαγγελματικής και κοινωνικής ζωής των γυναικών αυτών,καθώς και του τρόπου που οι ίδιες αντιλαμβάνονται τις σχέσεις των δύο φύλων μέσα απότη νοηματοδότηση της μητρότητας και της πατρότητας.Η ανάλυση και ερμηνεία των ευρημάτων της έρευνας πραγματοποιείται στοπλαίσιο των βασικών φεμινιστικών θεωριών, υιοθετώντας ως κύρια θεωρητικά εργαλείαπροσέγγισης την έννοια της κατασκευής του φύλου και της μητρότητας, της πατριαρχίαςκαι του διαχωρισμού δημόσιας / ιδιωτικής σφαίρας ως ιδεολογίας και ως πρακτικής.Η μελέτη μας καταλήγει στο συμπέρασμα πως η πατριαρχική δόμηση τηςελληνικής οικογένειας και κοινωνίας συνολικότερα και η εσωτερίκευση των κυρίαρχωναντιλήψεων για τα δύο φύλα ενισχύουν την άνιση κατανομή της φροντίδας ανάμεσα στουςγονείς όταν υπάρχουν παιδιά με αναπηρίες και μειώνουν τις διαπραγματευτικέςδυνατότητες των μητέρων για τη βελτίωση της κοινωνικής τους θέσης, με κίνδυνο τοναποκλεισμό τους από την πρόσβαση σε ατομικά και συλλογικά αγαθά, όπως η εργασία, οελεύθερος χρόνος και η καλλιέργεια των προσωπικών ικανοτήτων.