Το ζήτημα της ευθανασίας: εγκληματολογικές προσεγγίσεις

Abstract

Αντικείμενο της παρούσας εργασίας είναι η παρουσίαση του φλέγοντος ζητήματος της ευθανασίας. Κατ’ αρχήν επιχειρείται μια αναφορά στις διάφορες υποτυπώσεις της πρακτικής αυτής, όπως εντοπίζονται στην ιστορική πορεία του ανθρώπου. Ακολουθεί ο εννοιολογικός προσδιορισμός της έννοιας της ευθανασίας με την κατάδειξη των ιδιαίτερων παραμέτρων που πρέπει να συντρέχουν για να εμπίπτει μια συμπεριφορά στην προβληματικής της. Κατόπιν, κι επειδή η πρακτική αυτή δεν είναι ενιαία και αδιαφοροποίητη, γίνεται αναφορά στις ειδικότερες μορφές της. Έτσι με γνώμονα τον τρόπο διενέργειας, διακρίνεται σε ενεργητική, παθητική και υποβοηθούμενη αυτοκτονία, και με γνώμονα τη συναίνεση του πάσχοντος, σε εκούσια, ακούσια και μη εκούσια. Επίσης, κι επειδή ο όρος «ευθανασία» έχει προσλάβει ένα εξαιρετικά ευρύ περιεχόμενο, γίνεται μια ιδιαίτερη αναφορά στις περιπτώσεις των ασθενών σε οριακές καταστάσεις αλλά και στην πρόωρη θανάτωση ελαττωματικών νεογνών.Στη συνέχεια, επιχειρούνται προσεγγίσεις του ζητήματος της ευθανασίας, μέσα από τη διατύπωση επιχειρημάτων υπέρ και κατά της αποδοχής αυτής, προερχόμενων από το χώρο της ηθικής, της φιλοσοφίας, της κοινωνιολογίας, της ιατρικής, της νομικής και τέλος της θεολογίας. Έτσι οι μεν υπέρμαχοι μιλούν για την ωφέλεια που προκύπτει από την καθιέρωση της πρακτικής αυτής για τον ίδιο τον άρρωστο αλλά και για το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο, για το σεβασμό της αξιοπρέπειας του ατόμου στη δυσκολότερη στιγμή της ζωής του, για την ύπαρξη δικαιώματος στο θάνατο που εδράζεται επί της αυτονομίας του ατόμου, για την ανάγκη να αντιμετωπίζουμε τον άνθρωπο ως σκοπό κι όχι ως μέσο, κινούμενοι με γνώμονα τον ανθρωπισμό και τέλος για το καθήκον του γιατρού να απαλύνει τον πόνο. Ο αντίλογος περιλαμβάνει τη διατύπωση ισχυρών επιφυλάξεων ως προς την υπαρκτή πιθανότητα καταχρηστικής εφαρμογής της πρακτικής αυτής, κάνει λόγο για την υπέρτατη αξία της ανθρώπινης ζωής, για το καθήκον του γιατρού να μη βλάπτει με κανένα τρόπο τον ασθενή, και για την αρνητική στάση της θρησκείας απέναντι στην με οποιονδήποτε τρόπο αφαίρεση της ζωής.Τέλος παρουσιάζεται η υπάρχουσα, διακείμενη θετικά προς την πρακτική της ευθανασίας, νομοθεσία, καθώς και η παρούσα ελληνική πραγματικότητα, σε μια προσπάθεια να καταδειχθούν οι προκλήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει η σύγχρονη εγκληματολογία.